Wat kun je in de tuin doen in november? ECOstyle helpt!

November

'Er zit nog wat groei in de grond'

Paddenstoelen zijn goed voor de bodem

Een paddenstoel is een schimmel die bloeit. Laat ze staan zodat ze zich kunnen verspreiden en vermeerderen. Dit is iets goeds! Schimmels zijn heel nuttige bodemverbeteraars en ze breken o.a. ook houtstof (lignine) af. Zonder schimmels ‘verstopt’ je grond. Dit vergroot de kans op een viltlaag en mos en maakt het voor planten en bomen straks in het voorjaar lastiger om te groeien en bloeien. Koester daarom de paddenstoel!

Weet je trouwens waarom een vliegenzwam een vliegenzwam heet?

De vliegenzwam, die bekende, mooie, rood met wit gestippelde paddenstoel, werd vroeger als ‘antivlieg’ gebruikt. Boeren legden de hoed van de paddenstoel in wat melk waardoor de in de paddenstoel aanwezige gifstoffen oplosten. Vliegen werden hierdoor aangetrokken, dronken ervan, raakten bedwelmd en gingen dood.

Gazon in november

Je gras groeit nog. Maai voorlopig door. Maai niet te kort. Is je gras korter dan zes centimeter dan verlaag je de weerstand en heb je meer kans op mos wat zich juist in deze vochtige maanden sterk kan ontwikkelen. Een plant haalt zijn energie uit zijn groene delen. Verwijder je hier te veel van door bijvoorbeeld te maaien, dan kan hij verzwakken, zeker in stressvolle periodes.
Laat paddenstoelen staan, maai er omheen. Een paddenstoel is een schimmel die bloeit. Schimmels zijn nuttig voor de grond. De meeste schimmels zijn detrivoren. Dat betekent dat ze leven van dood organisch materiaal. Ze breken dus onder meer vilt af. Vilt ‘verstikt’ de bodem, het zorgt ervoor dat zuurstof niet goed in de bodem kan doordringen. Hierdoor groeit gras minder en dat zorgt weer voor mos.
Geef een beetje kalium. Kalium maakt gras beter bestand tegen najaarsweer. Het zorgt voor celspanning en dus voor stevige planten. Hiermee is een plant minder gevoelig voor plagen of bijvoorbeeld schimmels. Daarnaast zorgt kalium dat het vriespunt van het vocht in de cellen verlaagd wordt. De plant bevriest dus minder snel.

Belucht de bodem met bijvoorbeeld een prikrol. Een zuurstofarme bodem is extra vatbaar voor mos.
Stimuleer het bodemleven met een najaarsbemesting.
Zodra de gemiddelde bodemtemperatuur onder de vijf graden komt, zal het gras niet meer groeien. Strooi af met Gazon-Grond (voorheen Cocopeat gazon) daardoor heeft het mos minder kans om te groeien en wordt de bodemstructuur verbeterd.

Biodiversiteit in je tuin

Laat hier en daar een hoop bladeren liggen. Het is een schuilplaats voor insecten en zoogdieren zoals egels. En die zijn nuttig voor je tuin. Je zult zien dat je in het voorjaar dan veel minder last van slakken hebt, omdat egels graag slakken eten. Belangrijk is dat je egels geen melk geeft. Ze worden ziek van lactose (melksuiker) die in de melk zit. Denk ook aan het wat bijvoeren van de vogels en het ophangen van nestkasten. Op die manier heet je ze welkom, kun je genieten van hun zang en aanwezigheid en helpen ze jou om je tuin en zijn omgeving gezond te houden.

Rietstengels

Er zijn ook veel insecten die in holle stengels overwinteren. Denk bijvoorbeeld aan rietstengels, maar ook aan de welkbekende vlinderstruik.

Koolmezen
Koolmezen zijn aangenaam gezelschap. Het zijn standvogels (vogels waarvan vrijwel alle individuen in of zeer dicht bij het broedgebied blijven overwinteren. Ze worden ook wel resident of blijver genoemd) en overwinteren in Nederland. In strenge winters komen er ook soortgenoten uit Scandinavië en Oost-Europa hier op bezoek. Ze zijn vaak te vinden op voedertafels en vangen straks spinnen en andere kleine insecten uit je tuin.

Siertuin in november

Nieuwe aanplant kun je waar nodig voor vorm of ontwikkeling nu snoeien, verder laat je het beste alles met rust. Geniet van de herfst en zijn kleuren en de winterse silhouetten!
Wied onkruid en dek de zwarte grond af met bijvoorbeeld bladeren of goede compost. Verzwaar het blad eventueel met het maaisel van je gazon, zodat de wind de bladeren niet meeneemt.
Haal zomerbollen als Dahlia’s nu uit de grond en bewaar ze tegen uitdrogen in kranten, zaagsel of stro.
Tulpen, narcissen en sneeuwklokjes in je tuin? Stop de bollen nu in de grond. Wist je overigens dat er naast Blauwe Druifjes ook Witte Druifjes bestaan. Helemaal prachtig is de soort Muscari latifolium die in één bloem bovenin lila en onderin donkerpaars bloeien!
Kijk ook eens om je heen in de tuin. Mis je nu wat bloei of planten die in dit jaargetijde opvallen? Denk eens aan siergrassen. Ze zijn nu op hun mooist met hun bloeiende pluimen en er zijn vandaag de dag heel veel soorten waar je een keuze uit kunt maken. Een voorbeeld? Panicum virgatum ‘Heavy Metal’ (Vingergras). Blauwgrijze aren met lichte bloemaren waar het herfstlicht heel mooi door wordt gefilterd. Zondermeer een soort waar ‘muziek’ in zit.
Meer kleur? Winterheide bloeit de hele winter door!

Moestuin in november

In je moestuin is het nu rustig. Het is verstandig de kale grond met compost te bedekken en de zuurtegraad (pH-waarde) in de grond te meten zodat je weet of en hoeveel kalk je moet strooien. Wil je iets laten groeien? Je kunt nog knoflook planten en voor het stikstofbehoud in de bodem plant je desgewenst wat winterrogge als groenbemester.

Boodschappenlijst voor november

Compostmaker
Gazon-AZ Najaar
Vinessekali (K)
Gazon-grond
AZ-Kalk
pH-Bodemtest

5 tips tegen mosvorming

Maai niet te kort
Strooi kalk; Test vooraf even de pH-waarde of zuurtegraad van de bodem.
Stimuleer het bodemleven; gebruik bijvoorbeeld organische meststoffen mét toegevoegde bacteriën, schimmels en protozoa en ruim eens wat minder op.
Belucht de bodem en verwijder vilt
Geef Kalium; Kalium zit bijvoorbeeld in Gazon-grond of Vinassekali.

In het algemeen geldt: groeit je gras goed, dan heb je minder last van mos, maar er blijven altijd probleemkindjes zoals een schaduwgazon. Hier groeit gras nu eenmaal niet goed en kan mos de overhand krijgen.

Circulaire economie in je tuin

Droog de zaden van je pompoen en stop ze in april of mei binnen in een kweekbakje. Zie je meer dan vier blaadjes verschijnen, dan plant je je pompoen buiten op een zonnige plek.

Gebruik je zonnebloemharten als vogelvoer

Wetenswaardig over snoeien

Wat doet snoeien?
Of het nu om vaste planten, heesters, rozen of bomen gaat, er zijn wat basisregels die leuk en leerzaam zijn om te weten. Van een plant zit er eigenlijk evenveel onder als boven de grond! Dat is in evenwicht. Bijzonder als je je realiseert wat er dus bij een grote eik onder de grond aan wortels moet zitten. Op het moment dat er in dat evenwicht een verandering optreedt dan reageert de plant daarop.

Bovengronds en ondergronds
We focussen vooral op wat we bovengronds zien, maar een plant investeert behoorlijk wat energie ondergronds.

Dynamische balans
Er is een dynamische balans tussen bovengrondse en ondergrondse plantdelen. Een plant heeft wortels nodig om voeding en water op te nemen, om zich te verankeren maar ook om interacties aan te gaan met de bacteriën en schimmels in de grond. Wanneer een plant moeite heeft met het opnemen van voeding of water bijvoorbeeld door droogte of een tekort aan bemesting, dan investeert hij zijn energie ondergronds. Als hij een groter wortelstelsel heeft kan hij meer water en voeding opnemen. Een plant kan zijn energie maar één keer gebruiken, dus ondergronds investeren betekent (tijdelijk) minder groei bovengronds.

Plant verjongen of harder laten groeien?
Door te spelen met deze balans kun je een plant beter laten groeien of bloeien. Wees wel altijd voorzichtig en laat je goed voorlichten, want het komt precies. Wil je dat een plant harder gaat groeien of wil je hem verjongen dan snoei je bovengronds aan de vegetatie. Wil je dat een plant beter of meer gaat bloeien, steek dan een paar wortels af of verplant deze. Deze kennis maakt dat fruitbomen altijd van die matig tot slecht groeiende wortels hebben. Dat doen mensen met opzet want dan krijg je veel vruchten! Bedenk wel dat er uitzonderingen zijn. De straks in het vroege voorjaar prachtig bloeiende Hamamelis (toverhazelaar) moet je echt niet fors snoeien. Die takken ben je dan kwijt en hard groeien doet deze heester daarna niet!